آشنایی با ساز ماندولین

ماندولین سازی است کوچک‌تر از گیتار و تا حدی گلابی‌شکل، دارای هشت سیم که دوبه‌دو به هم جفت شده‌اند و از چهار زوج سیم تشکیل می‌دهند. رایج‌ترین کوک برای این سیم‌های جفت، فاصلهٔ پنجم درست است.

 تاریخچه

این ساز در قرن ۱۸ام در ایتالیا و آلمان از ساز ماندورا (mandora) مربوط به قرن ۱۶ام گرفته شده است. ماندولین با مضراب یا زخمه انگشتان نواخته می‌شود.

نواختن و ساختن ساز ماندولین در اواخر قرن ۱۹ ام و اوایل قرن ۲۰ ام در اروپا و آمریکای شمالی و جنوبی رونق یافت. در قرن ۲۰ ام این ساز در یک خانواده از اندازه‌ها از سوپرانو تا کنترباس ساخته شد.

ماندولین از خانواده لوت است .امروزه انواع مختلف این ساز از نسل ماندولین ناپلی هستند که در طی قرن ۱۸ ام در ناپل توسعه یافتند.

امروزه ماندولین‌های پشت کاسه‌ای شباهت زیادی به سازهای ایتالیایی اولیه دارند و در ژانرهای فولکلور و کلاسیک متداول‌اند. در اواسط قرن ۱۹ام این ساز چندان طرفداری نداشت.

ساختمان ساز

شکل ماندولین اشک مانند، دایره‌ای و یا تخم‌مرغی است و سوراخ صدای آن می‌تواند شبیه F یا دایره‌ای شکل باشد، دسته آن پرده‌گذاری شده و قسمت پشتی آن یا مسطح و یا دایره‌ای شکل است.

شکل و اندازه‌های مدرن این ساز قویاً توسط سازنده ساز پاسکال ویناچیا (Pasquale Vinaccia) از ناپل تغییر کرد.

این ساز دارای چهار جفت سیم‌های فلزی است که به‌وسیله یک سر دسته (همانند سر دسته گیتار) روی نواک ویولن (g–d′–a′–e) کوک می‌شود.

گوشی‌ها در پشت جعبه گوشی قرار دارند. بدنه گلابی‌شکل عمیقاً منحنی شده است، صفحه انگشت گذاری دارای ۱۷ پرده است که کمی بالا آورده شده است. سیم‌ها به انتهای ساز متصل شده‌اند.

در عریض‌ترین قسمت ساز؛ خرک قرار دارد شکم به سمت پائین زاویه‌دار شده است، که فشار سیم‌ها را روی خرک افزایش داده که یک صدای عالی با قدرتی فوق‌العاده به آن داده است.

نوعی از ماندولین که در گروه‌های سازهای زهی بلوگراس امریکایی نواخته می‌شود نسخه‌ای از این ساز با عمق کم و با پشت صاف است.

محبوبیت دوباره

محبوبیت دوباره ماندولین در اوایل قرن بیستم منجر به توسعه اشکال و طرح‌های مختلف از این ساز مدرن امروزی گردید.

بیشتر پیشرفت‌های صورت گرفته روی ماندولین در آمریکا رخ داد زمانی که سازندگان ساز در آمریکا شروع به ساخت ماندولین‌های با پشت صاف و سطح بالایی خمیده شدند.

دو شخصیت کلیدی نقش اساسی در خلق ماندولین‌های مدرن مورد استفاده در ژانرهای بلوگراس، کانتری، بلوز و گروه‌های jug (jug-band) داشتند:

اورویل گیبسون (Orville Gibson) و مهندس آکوستیک لیود لوار (Lioyd Loar).

بسیاری از این ساز ها آکوستیک کنونی از نسل سازهای ساخته‌شده توسط گیبسون (Gibson) هستند.

آثار عمده برای ماندولین

ساز ماندولین گاهی در ارکسترهای اپرایی به کار رفته است مانند اپرای اتللو اثر وردی.

آنتونیو ویوالدی یک کنسرتو برای یک ماندولین (کنسرتو در ر ماژور اپوس ۶ شماره ۳) و دو کنسرتو برای دو ماندولین ساخته‌است. موتسارت در اپرای دون جوان از آن استفاده کرده‌است و بتهوون نیز چند سوناتین برای آن نوشته‌است، پاگانینی هم چند سرناد برای این ساز با همراهی گیتار ساخته‌است.