آشپزی
-
آشپزی:
نماد آشپزی
آشپَزی یک توانمندی و فناوری برای فراهم آوردن غذا می‌باشد به شخصی که آشپزی کند، آشپز گفته میشود.
-
ریشه‌شناسی
آشپزی یا در متون قدیمی خوالیگری، عمل آماده‌کردن مواد غذایی برای مصرف است. به کسی که غذا را میپزد، آشپز میگویند. این اصطلاح معمولاً به معنی محدودتری به کار می‌رود، که اِعمال گرما به غذا برای تغییر شیمیایی طعم، بافت، ظاهر، یا خواص غذایی آن است.
-
تاریخ
نقاشی زن آشپز اثر هنری Floris van Schooten
وقتی انسان در هزاران سال پیش آتش را کشف کرد، آشپزی ویژگی فرهنگی بسیار رایجی شد. بی شک یکی از مهمترین هنرهای بشر در طی تاریخ که با حیات انسان و تکامل فرهنگ او رابطه تنگاتنگی هم دارد، درست کردن غذا یا آشپزی می باشد. هر کشور برای خود نوع خاصی از آشپزی را دارد که بسیار متنوع و گوناگون است. مثلاً کشورهای آسیای میانه غذاها و طرز پختشان شبیه هم است همین‌طور کشورهای اروپایی و آمریکایی. آشپزی ابتدا به صورت طبخ کردن بوده و تقریبا حدود دو میلیون سال پیش شروع شده. با کشف آتش آشپزی به وجود آمد. روش آشپزی در قدیم این گونه بوده که تکه ی خام غذا را در آتش می انداختند تا تا پخته شود. روز جهانی آشپزی، ۲۵ سپتامبر می باشد.
-
دستورها
در طی تاریخ انسان، ترفندهای آشپزی مختلفی ایجاد شده و به نسل های بعدی هم منتقل شدند.
-
پختن
آشپزی در یک رستوران در مراکش
پختن به روش‌های مختلفی که مواد غذایی را به کمک حرارت دادن، آماده خوردن میکنند گفته میشود. پختن مواد غذایی ممکن است در یک ظرف در بسته و تحت فشار به نام زودپَز انجام شود. این روش، سرعت پخت را افزایش می‌دهد و ویتامین‌های غذا نیز بهتر در آن باقی می‌مانند. آشپزی همراه با گوش دادن به موسیقی بیکلام مانند جاز و کلاسیک و دیگر موسیقی ها فوق‌العاده جذاب تر و سرگرم کننده تر میشود و همچنین انگیزه را در آشپزی بیشتر می‌کند.
-
روش‌ها
ممکن است پختن به یکی از روش‌های زیر باشد
- پختن در تنور یا فر آشپزی یا ماکروفر
- پختن در آب (آبپز کردن، بخارپز کردن یا آرام‌پزی)
- پختن با شعله مستقیم (اجاق گاز)، (باربیکیو) یا (زغال)
- غیر مستقیم (هوا گرم)، در (شن یا نمک)
- پختن در روغن (سرخ کردن یا تفت دادن)
- سرخ کردن عمیق ( سرخ کردن به طور غوطه ور در روغن)
-
واحدهای اندازه‌گیری
در آشپزی ، آشپزها برای اینکه بتوانند به درستی به پخت و پز بپردازند، از واحدها و حجم‌های ثابتی استفاده میکنند. از جمله این واحدها:
- پیمانه ها و قاشق ها
- واحد های حجم
- واحد های وزن
- وعده های غذایی
-
آشپزی ایرانی
چلوکباب، از خوراک‌های پرهوادار ایرانی که با برنج و گوشت تهیه و معمولاً با کره و سبزیجات سرو میشود.
آشپزی ایرانی اگرچه تحت تأثیر روش‌های آشپزی جهان عرب و شبه‌قاره‌ای بوده‌است اما به اندازهٔ زیادی محصول جغرافیا و محصولات خوراکی درون ایران است.نام دیگر آن نیز آشپزی پارسی است که با توجه به نام تاریخی ایران در غرب، گسترش یافته‌است.
برنج یک مادهٔ اصلی در رژیم غذایی ایرانیان است و گوشت (بیشتر گوسفند) تقریباً در هر وعدهٔ خوراک ایرانی نقش دارد. سبزیجات برای رژیم غذایی ایرانی دارای اهمیت است و پیاز تقریباً در هر غذا استفاده میشود. دام‌داری مدت‌هاست که بخش کهن اقتصاد این کشور بوده‌است و فراورده‌های لبنی همانند شیر، پنیر و به ویژه ماست، به‌طور معمول در سفرهٔ ایرانیان یافت می‌شوند. آشپزی اصیل ایرانی، تمایل به ایجاد مزه‌های لطیف و تهیهٔ غذاهایی با مقدمات نسبتاً ساده، مانند خورش و گونه‌های کباب را دارد. برجسته‌ترین ادویه که در ایران استفاده میشود، زعفران است؛ اما بسیاری از طعم‌دهنده‌های دیگر، از جمله لیمو، نعنا، زردچوبه و گلاب به اندازهٔ عناصری چون انار و گردو در خوراک ایرانی به‌کار برده می‌شوند.
به جز برنج، نان هم در رژیم غذایی ایرانیان، یک مادهٔ اصلی به‌شمار می‌رود. بربری، تافتون، لواش و در پایان، سنگک که سرآمد نان‌های ایرانی است، توسط ایرانیان مصرف می‌شوند. ایرانیان در پخت انواع چلو، از ته‌دیگ، زرشک، زعفران و آجیل بهره می‌برند. در رستوران‌های این کشور، بیشتر خوراک اصلی را انواع کباب تشکیل می‌دهد؛ رایج‌ترین موارد آن، شامل کباب بختیاری، چلوکباب، جوجه‌کباب و کباب کوبیده میشود. خوراک‌های ایرانی همانند آبگوشت، دلمه، زرشک‌پلو، سبزی‌پلو، فسنجان، قرمه‌سبزی و میرزاقاسمی به سفرهٔ ایرانی، گوناگونی قابل توجهی می‌بخشند. انواع شیرینی‌های ایرانی نیز به عنوان دسر استفاده می‌شوند. فالوده و بستنی ایرانی از مهمترین دسرهای این کشور هستند. ایرانیان، معمولاً صبحانه و چای را در رژیم غذایی خود دارند. ناهار حکم وعدهٔ اصلی را دارد و شام معمولاً سبک‌تر است.خاویار ایران در جهان آوازه دارد و ایران، زمانی مقام نخست تولید خاویار در جهان را داشت.شراب ایرانی نیز تاریخچه‌ای طولانی دارد و این کشور از قدیمی‌ترین تولیدکنندگان نوشیدنی‌های الکلی است؛ اگرچه در دوران جمهوری اسلامی با ممنوعیت به همراه مجازات روبرو بوده‌اند.
-
پیشینه
در تاریخ افسانه‌ای ایران آمده‌است که پختن غذا و خوردنی از دوران پادشاهی ضحاک آغاز شد. پیش از آن دیوها به این هنر آشنایی داشتند و انواع آش‌ها و باهای خوش و خوردنی‌های لذیذ را می‌پختند. از میان نوشته‌هایی که از زبان پهلوی در دست است در رساله دلکش خسرو کواتان و ریتک (خسرو و ریدگ) نکاتی دربارهٔ خورش‌ها و خوردنی‌ها و شیوهٔ بکار بردن و چگونگی آن‌ها در دوره ساسانی به دست می‌آید که در تنظیم تاریخ آشپزی در ایران مآخذ معتبر است. نام بسیاری از طعام‌های ایرانی و اصطلاحات طباخی که معرب‌شده‌است در کتاب‌های زبان عربی دیده میشود. در زبان عربی کتاب‌های چندی در زمینهٔ آشپزی وجود دارد که با پخت‌وپز ایرانیان بی ارتباط نیست چه از حیث اصطلاح و واژه میان این دو دسته شباهت‌هایی دیده میشود. این امر احتمالاً به این سبب بوده‌است که در دستگاه‌های دیوانی و اداری خلفای عباسی تعداد زیادی از ایرانیان دخیل بودند و طبعاً آداب و عادات آنان در زندگی اعراب نفوذ کرده، از جمله روش آشپزی ایران در زمان عباسیان مورد توجه قرار گرفته‌است. در زبان فارسی ۴ کتاب مستقل در آشپزی شناخته شده‌است که عبارتند از:
- کارنامه در باب طباخی و صنعت آن تألیف حاجی محمدعلی بلورچی بغدادی از عصر شاه اسماعیل
- مادةالحیوة از نورالله آشپز شاه عباس
- «نسخه شاه جهانی» این کتاب در دوران پادشاهی شاه جهان (۱۰۲۷–۱۰۶۸) از پادشاهان مغولی هند تألیف شده‌است.
- «کارنامه» تألیف نادر میرزا نویسندهٔ کتاب تاریخ تبریز است که در عصر قاجار نوشته شده‌است.
دیدگاهتان را بنویسید