تاریخچه تذهیب را بشناسید!
هنر تذهیب و تاریخچه آن
اصطلاحات تذهیب:
اسلیمی:
نقوش و گره‌بندی‌هایی است که دارای پیچ و خم‌هایی متعدد و درهم پیچیده است که پیچک‌های طبیعت را در ذهن یادآور می‌سازد و این نقوش در تذهیب بر روی نقوش ختایی قرار می‌گیرند. واژه‌ی اسلیمی که از لغت اسلامی اقتباس شده.
ختایی:
ختایی‌ها نیز از دیگر ارکان اصلی هنر تذهیب هستند و با ترکیباتی از گل و برگ و غنچه و پیچش‌های موزون در کنار اسلیمی‌ها قرار می‌گیرند.
ترصیع:
«ترصیع به معنای گوهر نشاندن است» و نقش‌هایی که با طلا، لاجورد، شنگرف و زنگار تذهیب و الوان شده‌اند را مرصع می‌گویند.
جدول کشی:
جدول‌کشی از دوره‌ی سلجوقی ابداع شد و آن عبارت از خط یا خطوطی است که نوشته‌ی صفحات کتاب را محصور می‌کند.
سرلوح:
تذهیب های مرصعی که در ابتدای فصل ها یا صفحه های ابتدایی به کاربرده میشوند.
شمسه:
دایره ایست که مذهب و مرصع میباشد و گاهی پیش از سرلوح می آید و استعاره ای از خورشید است.
تاریخچه تذهیب در ایران:
اغاز این هنر را از دوره ساسانی دانسته اند، با این همه این هنر در دوره قاجار، تیموری و صفوی نیز رواج داشته است و پس از اسلام نیز این هنر در اختیار حکومت های اسلامی قرار گرفت.
در قرون اولیه دوران اسلامی به همان اندازه که به خوشنویسی توجه می‌شد تذهیب نیز مورد علاقه سلاطین و افراد بالادست جامعه بود تا جایی که در نقاط مختلف ایران به خصوص خراسان، مراکزی برای تعلیم و پرورش علاقمندان این هنر به وجودآمد و کم کم هنر تذهیب پیشرفت کرد.
درقرون اولیه دوران اسلامی، خود خطاطان کار تذهیب را به عهده داشته‌اند ولی به تدریج تقسیم کار بین هنرمندان رونق گرفت. به احتمال قوی اول خطاط و خوشنویس کار خود را انجام می‌داد، یعنی نسخه کتاب و یا قرآن را می‌نوشته و در حین کتابت آن مقداری فضا برای تذهیب در صفحات خالی می‌گذاشتند.
از قرن ششم به بعد تزئین و تذهیب قرآن‌ها با روشی که در دوره‌های قبل به کار برده می‌شد فاصله گرفت. تزئینات از سادگی خارج شد و نقوش هندسی جای خود را به طرح‌های شاخ و برگ دار دادند این گلبرگ‌های به هم پیچیده انسان را به یاد نقوش سلجوقی که بر روی مساجد این دوره در اصفهان و قزوین و اردستان بنا شده‌اند، می‌اندازد.
دیدگاهتان را بنویسید