سرمه دوزی
سرمه دوزی
سرمه دوزی دوخت انواع ملیله فلزی سرمه ( ملیله فلزی ) از الیاف طلا و نقره که تابیده و فنری شده بر روی پارچه ی ترمه را گویند . الیاف طلایی و نقره ای سرمه به علت تلالو خاصی که دارد مورد توجه هنردوستان ایرانی و خارجی می باشد .
هنر سرمه دوزی به 2500 تا 3000 سال پیش برمی گردد و یک هنر باستانی و فاخر است و معمولا در گذشته افراد سرشناس و درباریان لباس های سرمه دوزی می پوشیدند.سرمه در گذشته از طلا و نقره بوده اما امروزه به دلیل گران شدن طلا و نقره از فلزات و الیاژهای دیگری هم برای ساخت آن استفاده می شود.
هنر سرمه دوزی جزو دسته بندی الحاق مواد دیگر به پارچه محسوب می شود.کلا رو دوزی های سنتی به سه دسته تقسیم می شوند که دوخت روی پارچه ، دوخت داخل پارچه و الحاق مواد دیگر به پارچه می باشد.
سرمه‌دوزی به شکل ملیله دوزی که قطعات نقره و طلا به شکل مفتول تو خالی بوده از زمان هخامنشیان و ساسانیان رایج گشته و در زمان صفویان به اوج خود رسیده است و اکنون با الیاف بدل طلا و نقره تهیه می‌شود و به همین دلیل در سطح گسترده مورد استفاده عوام می‌باشد و در گذشته جهت لباس و پرچم و روکش مقابر و پرده خانه خدا به کار می‌رفته است .
نقوش متعددی که در سرمه دوزی به کار گرفته می شود عبارتند از :
انواع گلهای گلدانی و صحرایی و حاشیه ای و جناغی ، محرابی ، محرماتی راست و کج ، انواع بته جقه ای ها ، سروی ، سروچه ، گل بادامی ، انواع خطوط و کلمات بخصوص خطوط طغرایی ، معمایی ، مثنی ، دیوانی ، گلزار، اسلیمی و ختایی ، نقوش حیوانی و انسانی ، انواع پرندگان بخصوص طاووس ، جغد، خوشه های انگوری ، انواع میوه ها، ستاره ها ، سر ترنجی و نیم ترنجی و کتیبه ای و غیره.
کاربرد سرمه دوزی
از سرمه دوزی برای تزئین انواع تابلوهای تزئینی ، تزئینات دور یقه ، کمربند و کیسه های پول ، قلمدان ، شانه ، سرمه دان، رویه سینه ، حنابندان عروس ، سفره های قند ، بقچه سوزنی، سجاده سرمه دوزی ، پرده های نفیس ، جهیزیه عروس ، رویه جعبه های نفیس ، رو میزی سرمه دوزی ، رو کوسن ، و غیره استفاده می نمایند .
از مراکز سرمه دوزی می توان به شهرهای : اصفهان ، تهران ، بندرعباس ، کاشان ، یزد ، استان هرمزگان و قسمتی از استان کردستان و قزوین اشاره نمود .
مواد اولیه و ابزار مورد استفاده در سرمه دوزی
از انواع دوخت هایی که بیشتر در سرمه دوزی بکار می رود می توان به دوخت : زنجیره ای ، برگ دوزی ، جناغی ، دوردوزی ، مارپیچ الوان روی زنجیره ، دوخت ساتن ، دوخت مورب ، ساقه دوزی و بست دوزی ، دندان موشی و زیگزاگ های مختلف را نام برد .
از انواع سرمه های موجود می توان به سرمه مات ، سرمه الماسی ( شان شاین ) ، سرمه بلرسنت طلایی و نقره ای ، سرمه ساده و باریک و ضخیم و سرمه فرانسوی اشاره نمود .
مواد اولیه و ابزار مورد استفاده در سرمه دوزی
سرمه دوزی نسبت به رودوزی های سنتی دیگر ابزار بسیار متنوعی دارد زیرا سرمه دوزی را روی انواع پارچه ها انجام می دهند.از مهمترین و کاربردی ترین ابزار سرمه دوزی می توان موارد زیر را نام برد:
- پارچه زیرساخت
- نخ
- قیچی یا نخ چین
- کارگاه نگهدارنده
- قلم نقش‌اندازی
- سوزن با شماره های مختلف
- صابون خیاطی
- سرمه و مروارید.
دیدگاهتان را بنویسید