هنر سوزن دوزی

هنر سوزن دوزی یکی از صنایع دستی و هنرهای ایرانی است که با نخ وسوزن روی پارچه ودیگر بافت ها انجام میگیرد. این هنر در ایران بیشتر در بلوچستان (بلوچ ها)و بعضی از مناطق دیگر ایران همچون اصفهان(ارامنه)، بختياري ها، شمال كشور(تركمن‌ها)، خراسان و يزد( زرتشتيان يزد) انجام مي‌شود. سوزن‌دوزي‌هاي اين مناطق از لحاظ طرح، رنگ و نوع دوخت با هم تفاوت‌هايي دارد. درایران مهد هنر سوزن دوزی بلوچستان است که توسط زنان بلوچ انجام میگیرد . شهرستان ایرانشهر واقع در بلوچستان در سال ۱۳۹۷ به عنوان شهر ملی سوزن دوزی ثبت شد. سوزن دوزی بلوچی یا بلوچی دوزی انواع خاصی از سوزن دوزی است که توسط زنان بلوچ انجام می شود این طرح‌های سوزن‌دوزی‌ بیشتر از رویاهای زنان بلوچ الهام می‌گیرد تا از طبیعتی که در آن زندگی می‌کنند.

برای سوزن دوزی چه ابزاری لازم است؟

برای سوزن دوزی ابتدا باید یک پارچه مناسب انتخاب کنید. بهترین پارچه برای سوزن دوزی پارچه کتان، ابریشمی و زربافت است. برای شروع کار نخ ابریشمی، سوزن شارپ کوتاه و بلند و لوازمی مانند انگشتانه و قیچی را فراموش نکنید.

شیوهٔ دوخت :

در سوزن‌دوزی روی سطح پارچه‌های ساده طرح‌هایی را با نخهای رنگی ترسیم می‌کنند. این کار با کمک سوزن و قلاب انجام می‌شود و بخیه‌های ظریفی روی پارچه می‌دوزند.

در روش‌های اجرای سوزن‌دوزی تنوع زیادی وجود دارد. معمولاً برای سوزن‌دوزی از کارگاه گلدوزی (قابی به شکل مستطیل یا دایره برای صاف نگه داشتن پارچه) استفاده می‌شود. روی پارچه‌های کتان، زربافت، ابریشمی، پشمی و پنبه‌ای روش‌های مختلف سوزن‌دوزی اجرا می‌شود و در آن از نخ‌های ابریشمی، پشمی، الیاف مصنوعی، نخ گلابتون، نخ نقده، نخ ملیله و نخ سرمه استفاده می‌شود.

سوزن دوزی بلوچ یا بلوچی دوزی

این نوع سوزن دوزی تقریبا محبوب ترین نوع رودوزی لباس است که بر اساس سلیقه زنان بلوچ به وجود آمده و به همین دلیل است که این نام را برایش انتخاب کرده اند. این نوع سوزن دوزی با نخ های ابریشمی رنگی دوخته می شود. رنگ این نخ ها طبیعی است و در طول زمان تغییر نمی کند. این روزها این سبک پرطرفدار از سوزن دوزی در غرب کشور بیشتر دیده می شود.

این هنر برای تزیین لباس سنتی زنان و مردان بلوچ کاربرد زیادی دارد. در این تزئینات می توانید طرح های زیبایی از اشکال هندسی منظم با طرح ها و عناصر خاص را ببینید. طرح بلوچی دوزی اغلب بر پایه تکرار اشکال منظم شکل می گیرد و بیشتر به صورت افقی است. رنگ های غالب در این نقوش شاد است و رنگ های تندی مانند نارنجی، زرد و قرمز بیشتر از همه دیده می شوند.

سوزن دوزی ترکمن یا سیاه دوزی

این نوع از سوزن دوزی علاوه بر دوخت لباس، برای تزئین لوازمی مانند پرده هم به کار می رود. تفاوت اصلی این سبک با بلوچی دوزی این است که نوع دوخت در سیاه دوزی متراکم تر است و طرح های آن از سادگی کمتری برخوردار است. نقوش هندسی پایه اصلی طرح های سیاه دوزی است و رنگ های غالب آن سفید، قرمز و نارنجی است.

علامت های خاصی که در این طرح ها به کار رفته است در حقیقت الگوسازی هایی از طبیعت هستند. بعضی از این طرح ها هم نمادهایی از آداب و رسوم ترکمن ها را به نمایش می گذارند. این هنر برای تزئین لباس های رسمی ترکمن ها کاربرد دارد. به همین دلیل است که خیاطان حرفه ای برای آموزش دوخت لباس عروس ترکمن باید این هنر را یادبگیرند.

پته دوزی، از ارزشمندترین سوزن دوزی های ایران

از مهم ترین هنرهایی که بیشتر از همه در کرمان رواج دارد، هنر پته دوزی است. این هنر را نوعی از رودوزی و سوزن دوزی می دانند. مهم ترین تفاوت آن با دیگر سوزن دوزی ها این است که پارچه زمینه پته، معمولا از نوع ضخیم و پشمی است. علاوه بر آن طرح هایی که در پته ها دیده می شود بیشتر نقوش ذهنی مانند طرح بته جقه و گل و بوته را در بر می گیرد.