هنر گلدوزی

هنر گلدوزی چیست

هنر گلدوزی هنری است قدیمی که از که مانند ارثی قدیمی از مادر به دختر میرسیده، این هنر دست ساز روی پارچه یا اجناس شبیه آن به وسیله نخ های ابریشمی، نخ های گلابتون و یا نخ های معمولی طرح های برجسته ایجاد میکنند.این طرح ها در ابتدا بیشتر شکل های گوناگون گل ها را در بر می گرفت ولی با پیشرفت هنر کم کم طرح های مختلف هم وارد این هنر شد.

تاریخچه گلدوزی

گلدوزی يكی از روش های ديرينه آراستن جامه است ولی به عنوان شيوه ای در پارچه بافی  استحكام کافی ندارد و با نقش های پيچيده كه تاريخ ساخت آن ها به شش هزارسال پيش از ميلاد می رسد پيدا شده است. نقش های ديواری قبور مصر سوزن دوزي هايی را نشان مي دهد. جامه های اعيان که روی نقش های برجسته تخت جمشيد وجود دارد حكايت از رواج گلدوزی در آن زمان مي كند اسكندر چنان از شكوه وزيبایی گلدوزی های  ايراني به شگفت آمد كه نمونه هايی از آن ها را برای ميهمانانش فرستاد. خوشبختانه نمونه های بسيار زيبا وعالی گلدوزی اين دوره از كشفيات “پازيريك ” به دست آمده است. جامه های زيبا و آراسته ای كه در حجاری های طاق بستان نقش شده است ياداور آن است  كه هنگامی كه هراكليوس در سال ۶۲۸ پس از ميلاد دستگرد را گشود وغارت كرد از جمله غنائم  گرانبهای اوقالی ها وزردوزی ها و كف پوش های جواهر نشان واراسته به فلز های گرانبها بود.

گلدوزی ایران باستان

نقش زدن بر پارچه و لباس از دیرباز در ایران مرسوم بود. در تابوت سنگی اسکندر که در موزه‌ی استامبول نگهداری می‌شود، ایرانیان شلوارهایی با پارچه‌های زیبا می پوشیدند که طرح دار و گاهی نقش‌هایی از گل‌ها داشت. گل‌دوزی در دوره‌ی صفویه به شکوفایی رسید به نحوی که هنرمندان روم شرقی (امپراتوری بیزانس) طرح‌های ایرانی را بر لباس‌های فاخر نقش می‌زدند. حتی ریشه‌ی عنصرهای اصلی گلدوزی امروزی نیز به ایران بازمی‌گردد که از راه کشورهای ساحل دریای مدیترانه به ایتالیا و اسپانیا رفته و بعدها در سرزمین‌های دیگر مورد توجه قرار گرفته است.

گلدوزی در اروپا

این هنر در حوالی قرن ۴ میلادی از بیزانس به اروپا  رفت و شکل خاص اروپائی را پیدا کرده،  در کلیساها در تن پوش کشیش ها  اسقف ها مورد استفاده قرار می گرفت و در واقع کلیساها محل عمده ی تهیه ی قطعات گلدوزی شدند ولی به تدریج در سطح شهرها وروستاها نیز کارگاه هایی برای این هنر پدید امد و دستان ظریف دختران و پسران جوان  برای افرینش های ذوقی بکار  رفته شدند . اما نوع نخ ها خشن و بی رنگ بودند و این وضع قرن ها ادامه داشت تا این که در اغاز قرن ۱۳ میلادی جنگجویان صلیبی با دست آوردهای خود از غرب به شرق رفتند و نمونه های بارزی از گلدوزی های شرقی را با خود اوردند،  تنوع رنگ های آن ها نگاه های اهل ذوق را خیره ساخت و روز به روز بر تقاضای آن ها افزوده گردید. در این زمان نوع  دیگری از گلدوزی به نام “اپلکه ” یا ”  تکه دوزی ”  که ظاهرا محل ابداع آن ایران بوده است، پدید آمد که نشان های خانوادگی را گلدوزی کرده روی لباس نصب می کردند.

از معرفترین روش های گلدوزی سبک اسپانيایی بود كه مدت يك قرن سراسر اروپا را فراگرفت. اين روش عبارت بود از زمينه سياه ابريشم كه بر روی آن از نخ های طلایی استفاده می كردند .

گلدوزی چین

گلدوزی یکی از هنرهای دستی و سنتی چین است که در سراسر چین یافت می شود و به تدریج ویژگی های منطقه ای مختلف نیز در تنوع آن نقش داشته است.