آشنایی کامل با ساز ملودیکا

از جمله سازهای نوظهور که تازه وارد دنیای موسیقی شده است و هنوز بسیاری از مردم شناختی نسبت به این ساز ندارند، ” ملودیکا ” میباشد. این ساز جزء دسته ی سازهای بادی میباشد و از نظر ظاهری شباهت بسیار زیادی به پیانو؛ ارگ و کیبورد دارد.

با توجه به ساختار ساده ای که این ساز دارا است، نواختن آن نیز به خصوص برای نوازندگان کیبورد، پیانو و همچنین نوازندگان سازهای بادی تقریباً ساده میباشد. در این مقاله قصد داریم بیشتر با این ساز آشنا شویم و در رابطه با تاریخچه، ساختار، روش نواختن، نحوه نگهداری، نوازندگان مشهور و برندهای محبوب ساز ملودیکا شناخت جامع و کاملی پیدا کنیم؛

تاریخچه ملودیکا

ساز ملودیکا برای اولین بار در قرن ۱۹ میلادی توسط کمپانی هوهنر ( Hohner ) ساخته و وارد دنیای موسیقی شد؛ احتمالاً این ساز را با الهام گرفته از ساز پیانو و هارمونیکا ساخته اند زیرا این ساز جزء دسته ی سازهای بادی قرار میگیرد اما از نظر ظاهری شباهت بسیار زیادی به پیانو دارد.

اولین موزیسین هایی که از ساز ملودیکا استفاده کردند و این ساز را به رسمیت شناختند، ” استیو رایش ” در سال ۱۹۶۰ و ” آگوستوس پابلو ” در سال ۱۹۷۰ بودند. رفته رفته این ساز بین اهالی موسیقی و مردم شناخته تر شد و امروزه نیز جزء سازهایی است که صدای آن در استیج ها و سبک های گوناگون موسیقی شنیده میشود.

ساختار ملودیکا

همانطور که گفته شد، ساز ملودیکا در طبقه ی سازهای بادی قرار میگیرد و اصلی ترین تفاوت آن با دیگر سازهای بادی مانند فلوت و ساکسفون، این است که بر روی بدنه ی این ساز به جای سوراخ، کلاویه قرار گرفته است. حضور کلاویه به جای سوراخ روی بدنه ی این ساز بادی، باعث راحتتر شدن نوازندگی آن میشود.

جنس بدنه ی ملودیکا معمولاً پلاستیکی میباشد امّا ملودیکای چوبی هم در بین نوازندگان این ساز دیده شده است. اجزای تشکیل دهنده ی این ساز عبارتند از ” قمیش، لوله، زبانه و صفحه ی کیبورد یا همان کلاویه ها “. همچنین این ساز از نظر گستره ی صدایی به سه نوع سوپرانو، تنور، باس و آکوردینا تقسیم بندی میشود.

نواختن ملودیکا

نواختن ساز ملودیکا به این صورت است که نوازنده ساز را با دو دست خود گرفته و در عین حال که به داخل ساز میدمد، با انگشتان خود کلاویه های ساز را نیز میفشارد. دمیدن به داخل ساز هم میتواند از طریق زبانه ی ساز باشد و هم میتواند از طریق لوله ی ساز باشد که یک سر لوله به داخل زبانه ی ساز وارد شده است.

همچنین به روش های مختلفی میتوان ساز را دست گرفت؛ نوازنده میتواند با یک دست پشت ساز را گرفته و انگشتان دست دیگر کلاویه ها را بفشارد، یا اینکه ساز را روی زمین یا روی یک سطح گذاشته و با انگشتان هر دو دست دکمه های ساز را فشار دهد، و حتی میتواند ساز را مانند ساز نی به دست بگیرد و آن را بنوازد.

نگهداری از ملودیکا

بدیهی است که نگهداری درست و اصولی از هر چیزی، باعث افزایش ماندگاری آن میشود؛ ساز ملودیکا نیز از این قاعده مستثنی نیست و اگر با توجه به ساختار این ساز، مراقبت های مختص به آن توسط نوازنده انجام شود، باعث حفظ کیفیت ساز در درازمدت خواهد شد. در ادامه به برخی از نکاتی که مربوط به نگهداری از ساز ملودیکا میباشد، آورده شده است:

1. بسیاری از سازهای جهان مخصوصاً سازهای بادی به رطوبت حساسیت دارند و ساز ملودیکا نیز مانند اکثر سازهای جهان در اثر قرار گرفتن در رطوبت شدید، دچار اُفت کیفیت میشود. در نتیجه سازتان را تا حد امکان از رطوبت شدید دور نگه دارید.
2. سازهای بادی به دلیل اینکه نوازنده در داخل آن میدمد، معمولاً داخل زبانه شان اثرات رطوبت دهان باقی میماند. در نتیجه بهتر است هفته ای دو بار درون زبانه ی سازتان را با دستمال خشک تمیز کنید.
3. از سازتان در برابر ضربه خوردن و آسیب دیدگی مراقبت کنید.
4. پس از تمرین و نوازندگی، ساز را درون هاردکیس آن قرار دهید.
5. پیشنهاد میشود داخل هاردکیس ساز، پَد های رطوبت گیر قرار دهید.

نکات پایانی:

• برندهای متنوعی از ساز ملودیکا در بازار ایران و بازار جهانی وجود دارد، اما از مشهورترین و پرفروش ترین آنها میتوان به برند های ” هوهنر ” و ” سوزوکی ” اشاره کرد.
• از نوازندگان مشهور ساز ملودیکا میتوان به هرمتو پاسکول و آگستوس پابلو اشاره کرد. در ایران نیز سامان احتشامی از جمله نوازندگان مشهور این ساز میباشد.